Bu blog yazısı bankaların tüketicilerden haksız olarak aldığı “dosya masrafı, kredi açma ücreti, işlem masrafı” gibi ücretlerin Tüketici Hakem Heyetleri ve Tüketici Mahkemeleri kanalıyla nasıl, neye dayanılarak ve ne kadar süre içerisinde alınabileceği hakkındadır.

Tüketici kredisi kavramı

Tüketici kredisi, “kredi verenin, kredi alana belli bir vade ile veya bir ödünç şeklinde veya herhangi bir mali yardım (finansman kolaylığı) amacıyla kredi vermesi veya vermeyi taahhüt etmesi” şeklinde tanımlanabilir. Tüketici kredisinin verilme amacına bağlı olarak, banka ve finans kurumları tarafından çok değişik şekillerde isimlendirildiği görülmektedir. Örneğin; ferdi kredi, bireysel kredi, konut kredisi, otomobil kredisi, ihtiyaç kredisi gibi yaygın kullanılan isimlerin hepsi yukarıda tanımlanan tüketici kredisinin çeşitleridir[1].

Bankaların Tüketici Kredisinden Kâr Elde Etmesi ve Dosya Masrafları

Günümüzde tüketici kredisini veren kuruluşlar banka veya finans kurumlarıdır.  Bankalar, uygulamada tüketici kredilerini ilgililere sağlarken bu kredilerin yanında “dosya açma ücreti, kredi açma ücreti, işlem masrafı” gibi kalemler talep etmektedir. Bankalar söz konusu işlem masraflarının dayanağı olarak da kendileriyle ilgilileri arasında yapılmış olan sözleşmeleri göstermektedir. Ancak TKHK’ya  6502 Sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanununa (“TKHK”) göre tüketici tarafından işlem masrafı ödenmesine ilişkin sözleşme hükümleri haksız şart niteliğindedir. TKHK 5/II’ye göre tüketiciyle akdedilen sözleşmelerde yer alan ve taraflarca müzakere edilmeyen haksız şartlar kesin olarak hükümsüzdür.

Tüketici kredisi alan kişiler, Banka’nın önceden hazırlamış olduğu detaylı ve uzun birtakım genel işlem şartlarını içeren kredi sözleşmelerine taraf olmakta ve sözleşmelerin hükümlerini değil müzakere edebilmek, gereğince inceleme şansına dahi sahip olmamaktadır.  Sözleşmeyi düzenleyen, sözleşmesel şartın müzakere edildiğini iddia ediyorsa bunu ispatla yükümlüdür. Uygulamada “tüketici kredisi”, “dosya masrafı” gibi sözleşmede yer alan haksız şartların müzakere edilmemesi sebebiyle söz konusu kalemler bankalardan tahsil edilebilmektedir.

Yargıtay’ın da tüketici kredisini konu alan içtihatlarında belirttiği üzere “…banka, sadece kredinin verilmesi için zorunlu olan masrafları tüketiciden isteyebilir.”[3] ve yine söz konusu masrafın zorunlu olup olmadığına dair ispat yükü bankaya düşmektedir[4].

Talepte bulunmak için zamanaşımı süresine ilişkin olarak Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nun 2010/13-93 E. sayılı kararına göre “sözleşmeden kaynaklanan uyuşmazlığın; sebepsiz zenginleşme kurallarına göre değil, sözleşme hukuku çerçevesinde çözümlenmesi gerektiği kuşkusuzdur”.  Buna göre tüketici kredilerinden alınan dosya masraflarının 10 yıllık zamanaşımına tabi olacağı kararlaştırılmıştır.[5]

Dosya Masrafı İadesi Talebinde Bulunma Usulü

Gümrük ve Ticaret bakanlığının 27 Aralık 2014 tarihinde yayınladığı TGM-2014/2 numaralı tebliğe göre (işbu Tebliğ’in uygulanmasına 1 Ocak 2015’te başlanmıştır.) başlanmıştır. Bu tebliğe göre, belirlenen parasal sınırlar kapsamında başvurulacak merciler aşağıdaki gibidir:

    •    İlçede ise ilçe tüketici hakem heyetlerine başvurmak için üst parasal sınır, 2.200 Türk Lirası

    •    Büyükşehir statüsünde olan illerdeki il tüketici hakem heyetlerine başvurmak için parasal sınır,2.200 Türk Lirasıile 3.300 Türk Lirası arası

    •    Büyükşehir statüsünde olmayan illerin merkezlerindeki il tüketici hakem heyetlerine başvurmak içinüst parasal sınır, 3.300 Türk Lirası

    •    Büyükşehir statüsünde olmayan illere bağlı ilçelerdeki il tüketici hakem heyetlerine başvurmak için parasal sınır, 2.200 Türk Lirası ile 3.300 Türk Lirası arası olarak tespit edilmiştir.

    •    3300 TL’nin üzerindeki dosya masrafları için ise ilgililer bulundukları yerdeki Tüketici Mahkemelerinde dava açabilirler.

Para sınırları kapsamında ilgililer, belirtilen merciilere başvurarak tüketici kredisi masraflarını tahsil edebilirler. Son olarak belirtmekte fayda görüyoruz: Söz konusu miktarlar, yıllara göre yayımlanacak tebliğe göre değişebilir.

DİPNOTLAR:

[1] Akipek Şebnem, Türk Hukuku ve Mukayeseli Hukuk Açısından Tüketici Kredisi, s.141

[2] Akipek, s.311

[3] Yargıtay 13. Hukuk Dairesinin 2012/8225 E. ve 2012/10369 K. sayılı kararı.

Ayrıca bakınız: Yargıtay 13. Hukuk Dairesinin 2014/12670 E. 2014/12700 K. sayılı kararı: “bankanın ancak davaya konu kredinin verilmesi için zorunlu, makul ve belgeli dosya masraflarını tüketiciden isteyebileceğinin kabulü gerekir”

[4] Yargıtay 13. Hukuk Dairesi 2012/8225 E. 2012/10369K. sayılı kararı

[5] Yargıtay Hukuk Genel Kurulu 2010/13-93 E. 2010/88 K. sayılı kararı