6446 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu’nun (“6446 sayılı EPK”) yürürlüğe girmesi ile birlikte lisans alma süreçlerinde köklü değişiklikler yapılmıştır. 6446 sayılı EPK’ya göre önlisans ve lisans alma süreçleri yeniden tanımlanmıştır. Buna göre önlisans alan tüzel kişiler üretim tesisi yatırımlarına başlamaları için gerekli onay, izin, ruhsat vb. yetkileri alabilmesi için 18 ila 36 ay içerisinde işlemlerini tamamlamaları gerekmektedir. Bu kapsamda bu izin ve onayları almamaları halinde ise üretim lisansı tesis edilmemektedir.

4628 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu döneminde ise izin, onay, ruhsat vb. inşaat öncesi işler, lisans verilmesinden sonra ancak inşaat öncesi süre içerisinde yapılmak zorundaydı. 6446 sayılı EPK’nın yürürlüğe girmesiyle birlikte üretim lisansına derç edilen inşaat öncesi süre içerisinde, üretim tesisinin inşaatına başlanması için yerine getirilmesi gereken yükümlülüklerini ikmal edememiş tüzel kişilere ilişkin bir geçiş hükmü düzenlenmiştir.

Bu kapsamda 6446 sayılı EPK’nın geçici 9. maddesi uyarınca üretim lisansına derç edilen inşaat öncesi süre içerisinde, üretim tesisinin inşaatına başlanması için yerine getirilmesi gereken yükümlülüklerini ikmal edememiş tüzel kişilere ilişkin varsa kalan inşaat öncesi sürelerine ek olarak; yoksa sadece altı ay süre verilmiş ve (mücbir sebep dışında) bu süre içerisinde yükümlülüklerini ikmal edemeyen tüzel kişilerin lisansları iptal edileceği belirtilmiştir.

Bu kapsamda aşağıda 6446 sayılı Kanun’un 9. maddesi kapsamında yerine getirilmesi gerekli yükümlülükler, bu yükümlülüklerin yerine getirilmemesi halinde lisans iptalinin hangi durumda uygulanabileceği değerlendirilecektir.

6446 Sayılı EPK Geçici Madde 9. Kapsamında Yerine Getirilmesi Gereken Yükümlülükler

6446 sayılı EPK’nın geçici 9 maddesi “(1) Üretim lisansına derç edilen inşaat öncesi süre içerisinde, üretim tesisinin inşaatına başlanması için yerine getirilmesi gereken yükümlülüklerini ikmal edememiş tüzel kişilere, varsa kalan inşaat öncesi sürelerine ek olarak; yoksa sadece altı ay süre verilir. Mücbir sebepler dışında bu süre içerisinde de yükümlülüklerini ikmal edemeyen tüzel kişilerin lisansları iptal edilir.” hükmünü haizdir.

Kanun’un 9 uncu maddesinde ifade edilen “yerine getirilmesi gereken yükümlülükler” Elektrik Piyasası Lisans Yönetmeliği’nin (“EPLY”) geçici 15. maddesinde düzenlenmiştir. Bu kapsamda Geçici 9 uncu madde çerçevesindeki tüzel kişilerin tamamlaması gereken yükümlülükler şunlardır;

    a) Üretim tesisinin kurulacağı sahanın lisans sahibi tüzel kişinin mülkiyetinde olmaması     halinde, söz konusu sahanın mülkiyet veya kullanım hakkının elde edilmesi, rezervuarlı     hidroelektrik santrallerinde su tutma alanları ile ilgili olarak kamulaştırma kararının alınması,

    b) Kurulması planlanan üretim tesisine ilişkin imar planlarının onaylanması,

    c) Üretim tesisinin inşaatına başlanabilmesi için gerekli olan ön proje onayının alınması,

    ç) Bağlantı ve sistem kullanım anlaşmaları için TEİAŞ veya ilgili dağıtım şirketine     başvurunun yapılması,

    d) 30/4/1983 tarihli ve 18033 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Askeri Yasak Bölgeler     ve Güvenlik Bölgeleri Yönetmeliği uyarınca gerekli görüşün alınması,

    e) Rüzgâr başvurularına ilişkin Teknik Etkileşim İzninin alınması için gerekli başvurunun     yapılmış olması,

    f) Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği kapsamında alınması gerekli     olan kararın alınması.

 Geçici 9. Madde Kapsamında Lisans İptali ve Mücbir Sebep İlişkisi

İlgili Şirketler, EPLY’nin yürürlük tarihi olan 02.11.2013 tarihi itibariyle,

    a) İnşaat öncesi döneme ilişkin süresi biten tüzel kişiler 02.05.2014 tarihine kadar,

    b) İnşaat öncesi döneme ilişkin süresi bitmeyen tüzel kişiler, kalan inşaat öncesi sürelerine     altı ay eklenmek suretiyle bulunacak süre içerisinde, yukarıda belirtilen yükümlülüklerin     tamamlandığına ilişkin bilgi ve belgeleri Kuruma sunmakla yükümlüdür. Aksi takdirde 6446     sayılı EPK’nın geçici 9. maddesinin çerçevesinde lisansın iptal edilmesi mümkündür.

Söz konusu lisans iptalinin tek istisnası ise yine geçici 9 madde uyarınca mücbir sebep halidir. 6446 sayılı EPK, mücbir sebep durumunda yükümlülüklerini yerine getiremeyenlerin lisansının iptal edilmeyeceğini düzenlemiştir.

EPLY’nin 35. maddesi mücbir sebep hallerini tanımlamaktadır. Bu kapsamda 35. maddenin 2. fıkrası “Bir olayın mücbir sebep hali sayılabilmesi için; olaydan etkilenen tarafın gerekli özen ve dikkati göstermiş ve tüm önlemleri almış olmasına karşın olayın önlenemeyecek, kaçınılamayacak ve öngörülemeyecek olması ve bu durumun etkilenen tarafın ilgili mevzuat kapsamındaki yükümlülüklerini yerine getirmesini engellemesi gerekir.” şeklinde tanımlama yapmıştır. Ayrıca aşağıda belirtilen haller,bunlarla sınırlı olmamak kaydıyla, mücbir sebepler olarak kabul edilmiştir.

    a) Doğal afetler ve salgın hastalıklar,

    b) Savaş, nükleer ve kimyasal serpintiler, seferberlik halleri, halk ayaklanmaları, saldırı,     terör hareketleri ve sabotajlar,

    c) Grev, lokavt veya diğer memur ve işçi hareketleri.

EPLY’nin mücbir sebep tanımı ve mücbir sebep hallerinin sınırlı sayıda belirtilmemiş olması karşısında, ilgili Şirketin mevzuat kapsamında bütün başvurularını yapmış olması ve gerekli dikkat, özen ve çabayı göstermesi sonucunda yine de izinler tamamlanamıyorsa -örneğin izin için gerekli başvuru vaktinde yapılmış olmasına rağmen idari süreç uzun sürüyorsa- bu durumu mücbir sebep kapsamında değerlendirmenin mümkün olduğu kanaatindeyiz. Ancak bu süreçte Şirketin süreci sıkı takip etmesi, gerekli bütün yazıları yazmış önemlidir. Ayrıca sürecin takip edildiğine ve bütün özen ve çabanın gösterildiğine ilişkin delil teşkil etmesi açısından konu ile ilgili ilgili idareden yazı alınması da mümkündür.

Bu duruma ilişkin bir Danıştay kararında Şirket inşaat tamamlama tarihini %50 aşan sürenin dolmasına rağmen idareden kaynaklı gecikmeler nedeni ile imar planı ve kamulaştırma işlemleri tamamlayamamış ve bu nedenle inşaat çalışmalarına başlayamamıştır. Bu durumda Danıştay[1] “Bu bağlamda,davacıdan kaynaklanmayan diğer başka idarelerin işlemlerinin de etkisiyle rüzgâr santrali tesisinin süresinde tamamlanmamasının nedeni mücbir sebep hallerinden olduğundan davacı şirketin üretim lisansının iptaline ilişkin Kurul Kararında Kanuna, ilgili Yönetmelik kuralına ve kamu yararına uygunluk bulunmamaktadır.” şeklinde hüküm tesis ederek idareden kaynaklanan gecikmelerin mücbir sebep kapsamında sayılacağı belirtilmiştir.

Ayrıca EPDK Hukuk Dairesi Başkanlığı’nın 28.08.2014 tarihli bir yazısında idareden kaynaklanan gecikmelerin de ilgili tüzel kişinin gereken özen ve dikkati göstermiş ve tüm önlemleri almış olmasına rağmen önleyemeyeceği, kaçınamayacağı bir şekilde idareden kaynaklanmış ise bu gecikmelerin de mücbir sebep sayılması gerektiği mütalaa edilmiştir. Ancak belirtmek gerekir ki söz konusu yazı EPDK tarafından yayımlanmış bir yazı değildir.

Ancak mücbir sebep hükümlerinin uygulanarak ilgili mevzuat kapsamındaki yükümlülüklerin ertelenmesi, askıya alınması veya kaldırılması kararının verilebilmesi için, EPYL’nin 35. maddesi kapsamında lisans sahibinin;

    a) Mücbir sebebin başlama tarihini ve mahiyetini,

    b) İlgili mevzuat kapsamındaki yükümlülüklerine olan etkilerini,

    c) Mümkün olması halinde etkilerin tahmini giderilme süresini, içeren başvurusunu, Kuruma     yazılı olarak bildirmesi zorunludur.

Sonuç olarak yukarıda açıklananlar çerçevesinde;

•    6446 sayılı EPK’nın geçici 9. maddesi uyarınca üretim lisansına derç edilen inşaat öncesi süre içerisinde, üretim tesisinin inşaatına başlanması için yerine getirilmesi gereken yükümlülüklerini ikmal edememiş tüzel kişilere ilişkin varsa kalan inşaat öncesi sürelerine ek olarak; yoksa sadece altı ay süre verilmiştir.

•    Söz konusu madde uyarınca mücbir sebep dışında bu süre içerisinde yükümlülüklerini ikmal edemeyen tüzel kişilerin lisansları iptal edilecektir.

•    EPLY’nin mücbir sebep tanımı ve mücbir sebep hallerinin sınırlı sayıda belirtilmemiş olması karşısında, Danıştay kararları da dikkate alındığında, Şirketin bütün izin ve onay sürecini başlatmış olmasına rağmen idareden kaynaklı bir takım gecikmeler nedeni ile tamamlayamamış olması halinde EPDK’ya mücbir sebep başvurusu yapılarak lisans iptalinin önlenmesinin mümkün olduğu görüş ve kanaatine ulaşılmıştır.

DİPNOTLAR:

[1] Danıştay 13. Dairesi’nin 22.06.2009 tarih ve 2008/2501E. 2009/6904K. sayılı iptal kararı ve Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu’nun 30.05.2013 tarih ve 2009/2738E. 2013/2192K. sayılı onama kararı.