Günlük hayatta birçok izinsiz sms ya da e-posta ile karşı karşıya kalınmaktadır. Tüketicilerin, bu aşamada atacağı yanlış adımlar onları ağır bir yükün altına sokabilmektedir. Ve bunun sonucunda da mağduriyetler kaçınılmaz hale gelmektedir.

1 Mayıs 2015’ te yürürlüğe giren 6563 sayılı Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun’ uyla birlikte ticari elektronik iletilerle, bir diğer deyişle tüketicilere gönderilen reklam iletileriyle ilgili olarak bazı sınırlamalar getirilmiştir. İşbu yasanın 6. maddesinde, ticari elektronik iletilerin (internet ve cep telefonu üzerinden) ancak alıcılardan önceden onay almak kaydıyla gönderilebileceği düzenlenmiştir.

Onay zorunluluğu; söz konusu kanunun 7. maddesinin 1. fıkrasında “Ticari elektronik iletinin içeriği, alıcıdan alınan onaya uygun olmalıdır.” şeklinde düzenlenmiştir. Sadece sms ya da e-mail değil, faks, akıllı ses kaydedici sistemler ve telefon gibi araçlar da reklam amaçlı olarak alıcının önceden onayını almaksızın kullanılamayacaktır.

Tüketiciler gerçekleştirmiş oldukları alışverişler sırasında dikkatli olmaları gerekmektedir. Çünkü iletişime geçilmesi amacıyla firmaya iletişim bilgilerinin verilmesi durumunda, bu onay olarak kabul edilmektedir. Nitekim kanunun 6. maddesinin 3. cümlesinde, ‘Kendisiyle iletişime geçilmesi amacıyla alıcının iletişim bilgilerini vermesi hâlinde, temin edilen mal veya hizmetlere ilişkin değişiklik, kullanım ve bakıma yönelik ticari elektronik iletiler için ayrıca onay alınmaz.’ifadelerine yer verilerek böyle bir durumda ayrıca onay şartı aranmadığı belirtilmiştir. Kanunda,

•    Sadece tüketicinin onayı alındıktan sonra ticari amaçlı sms ve e-mail gibi iletiler gönderilebileceği,

•    Elektronik iletiye onay veren tüketici daha sonra bu izinden vazgeçip reddedebileceği,

•    Gönderilen ret mesajlarından ücret alınmayacağı,

•    Şirketler, müşterinin ret mesajı göndermesi durumunda üç gün içerisinde mesajları durduracağı,

•    Pazarlama kampanyaları için izin alma mesajlarına cevap vermeme ret nedeni sayılacağı,

•    Şikâyet başvurusu, ticari elektronik iletinin gönderildiği tarihten itibaren en geç 6 ay içinde yapılacağı hususları düzenlenmiştir.

Ticari İletişim ve Ticari Elektronik İletiler Hakkında Yönetmelik’ in 14. maddesine göre şikâyet başvuruları, elektronik ortamda e-Devlet kapısı veya Gümrük ticaret Bakanlığı’ nın internet sitesi üzerinden veyahut yazılı olarak şikâyetçinin ikametgâhının bulunduğu yerdeki il müdürlüğüne yapılır.

Ticari İletişim ve Ticari Elektronik İletiler Hakkında Yönetmelik’ in 14. ve 15. maddeleri, şikâyetin nasıl yapılayacağı konusunda yol gösterici olmaktadır.Şöyle ki:

•    Şikâyet başvuruları, şikâyetçinin ikametgâhının bulunduğu yerdeki Gümrük ve Ticaret Bakanlığı İl Müdürlüğü’ ne yapılır. Başvurunun yapıldığı il müdürlüğünce, şikâyet edilenin sicile kayıtlı merkezinin başka bir ilde bulunması halinde, başvuru belgeleri o ilgili il müdürlüğüne gönderilir.

•    Şikâyet başvuruları, elektronik ortamda e-Devlet kapısı veya Bakanlığın internet sitesi üzerinden veyahut yazılı olarak şikâyetçinin ikametgâhının bulunduğu yerdeki il müdürlüğüne yapılır.

•    Şikâyetçi; gerçek kişi ise adı ve soyadı ile imzası ve ikametgâh adresinin, tüzel kişi ise unvanı ve adresi ile temsile yetkili kişinin veya vekilin adı ve soyadı ile imzasının başvuruda yer alması gerekir.

•    Kısa mesaj yoluyla gönderilmiş ise; şikâyetçinin T.C. kimlik numarası, telefon numarası, abonesi olduğu GSM operatörünün adı, iletiyi gönderenin numarası, bu numaranın bulunmaması halinde marka ve işletme adı gibi alfa numerik bilgisi, iletinin gönderilme tarihi, saati ve içeriğinin tamamı ile şikâyetçinin tacir olması halinde mersis numarası, esnaf olması halinde bu durumu belirten ibare yer alır. İletinin yazılı veya görsel bir örneği başvuruya eklenir.

•    Elektronik posta yoluyla gönderilmiş ise; şikâyetçinin T.C. kimlik numarası, elektronik posta adresi, şikâyetçiye elektronik posta hizmeti sağlayan işletmenin adı, iletiyi gönderenin elektronik posta adresi, iletinin gönderilme tarihi, saati ve içeriği ile şikâyetçinin tacir olması halinde mersis numarası, esnaf olması halinde bu durumu belirten ibare yer alır. İletinin bir örneği başvuruya eklenir.

•    Sesli arama yoluyla yapılmışsa; şikâyetçinin T.C. kimlik numarası, telefon numarası, abonesi olduğu GSM veya sabit hat operatörü adı, iletiyi gönderenin numarası, bu numaranın alınamaması halinde marka ve işletme adı, iletinin gönderilme tarihi, saati ve içeriği ile şikâyetçinin tacir olması halinde mersis numarası, esnaf olması halinde bu durumu belirten ibare yer alır.

•    Diğer elektronik iletişim araçları ile yapılmışsa iletişim aracının türüne bağlı olarak bu fıkrada belirtilen bilgilerden uygun olanlara yer verilir.

•    Şikâyetçi ancak kendisine ait elektronik iletişim adreslerine gönderilen ticari elektronik iletilere ilişkin şikâyette bulunabilir.

•    Bu maddede (Yönetmelik m. 14) yer alan şartları taşımayan başvurular il müdürlüğünce işleme konulmaz.

•    İl müdürlüğü tarafından konuya ilişkin bilgi ve belgeler ilgilisinden temin edilerek şikâyet sonuçlandırılır. Ancak gerekli hallerde il müdürlüğünce denetim için görevlendirilen personel tarafından yerinde denetim yapılır.

Onay olmadan mesaj alan veya onay verdikten bir süre sonra iptal etmek istediği halde, iptal bilgisi olmadığı için yapamayan kişilerin de şikâyette bulunması gerekir. Nitekim ilgili kanun kapsamında, Türkiye’de ilk kez Kayseri’ de yedi firmaya izinsiz sms gönderildiği gerekçesiyle para cezası verilmiştir. Gümrük ve Ticaret Bakanlığının internet sitesindeki formun doldurulması yoluyla gelen şikâyeti değerlendiren Kayseri Ticaret İl Müdürlüğü, 7 firmaya 12 kez ceza işlemi uygulamıştır[1].

Sonuç olarak 1Mayıs 2015’ te yürürlüğe giren “6563 sayılı Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun” ile birlikte onay dışında vatandaşa gelen veya onay verdikten sonra iptal edilemeyen sms, e-maili, faks gibi iletiler şikâyet edilebilmektedir.

[1] Hürriyet