Manzara kapatmama irtifakı; hak sahibine sadece hakkın kurulduğu taşınmaz üzerinde manzaranın kapanmasına yol açabilecek müdahalelerin durdurulmasını talep etme yetkisi veren bir sınırlı ayni haktır. Okuyacağınız blog yazısının konusunu manzara kapatmama irtifakı oluşturmaktadır.

Genel Olarak Manzara Kapatmama İrtifakı

İrtifak hakkı Türk Medeni Kanunu’nun (“TMK”) 779. Maddesinde düzenlenmiştir. İrtifak hakkı, hak sahibine eşya üzerinde kullanmayla ve yararlanmayla ilgili yetkilerin bir bölümünü veya tümünü sağlayan ya da malikin mülkiyetle ilgili yetkilerinin bazılarının kullanılmasını, hak sahibi yararına yasaklayan bir sınırlı ayni haktır[1].

Hak sahibinin maldan yararlanması aktif şekilde olursa olumlu, malikin yetkilerini kullanmasını engelleme şeklinde olursa olumsuz irtifak hakları söz konusu olur. Bazı irtifak hakkı türünde hak sahibi olan kişinin eşyadan doğrudan yararlanma yetkisi yoktur. Eşyanın maliki olan kişi mülkiyet hakkının kendisine sağladığı yetkileri kullanmaktan kaçınmak zorundadır. Örneğin, bir inşaat yapmama yasağı getiren irtifak hakkı, manzara kapatmama yükü yükleyen irtifak hakları böyledir. Bunlara doktrinde olumsuz irtifak hakları adı verilmektedir[2]. Olumsuz irtifaklarda, malikin malını belirli bir biçimde kullanması yasaklanmak suretiyle irtifak hakkı sahibine bir yarar sağlanmış; malike de yasaklanan faaliyeti yapmaktan kaçınma yükümlülüğü yüklenmiş olur[3].

Manzara kapatmama irtifakı olumsuz bir irtifak hakkıdır. Nitekim manzara kapatmama, taşınmazdaki mülkiyetin sağladığı yetkilerin kullanılmasına bağlı olarak yapılan bir faaliyettir[4]. Ancak yasaklanan faaliyet, doğrudan doğruya eşyanın “fiilen” kullanılması ile ilgili olmalı, taşınmazın fiziki durumunu, görünüşünü, sosyal ve ekonomik karakterini ilgilendirmelidir[5].

Manzara Kapatmama İrtifakının Tescil Edilmesi ve Sonuçları

Bilindiği üzere ayni hak, tescil edilmedikçe, ayni hak olarak varlık kazanamaz. İrtifak hakkı sınırlı bir ayni haktır. Bu nedenle bu hakkın doğması ve hukuk aleminde sonuç doğurması için tapu kütüğüne tescili zorunludur.

TMK 786. maddesine göre irtifak hakkı sahibi, hakkının korunması ve kullanılması için gerekli önlemleri almaya yetkilidir. Olumsuz irtifak haklarında hak zilyetliği vasıtasıyla, bu hakların korunması mümkündür[6].

Taraflar resmi sözleşmeyle irtifak hakkı tesis edebilecekleri gibi hükmen de irtifak hakkı tesis edilebilirler[7].

İrtifak haklarının –bir ayni hak olması sebebiyle– mülkiyeti koruyucu tüm davalardan istifade edebileceği kabul edilmektedir[8].

Manzara kapatmama irtifakı; hak sahibine sadece hakkın kurulduğu taşınmaz üzerinde manzaranın kapanmasına yol açabilecek müdahalelerin durdurulmasını talep etme yetkisi veren bir haktır. Bu hak, sahibine, irtifakla yüklü taşınmaza dilediğince girip çıkma yetkisi vermez. Hatta irtifak hakkı sahibine manzaranın kapanması tehlikesi (müdahale) belirdiğinde bile bunu önlemek için araziye girme yetkisi vermemektedir.

 DİP NOTLAR:

[1] SİRMEN L. Eşya Hukuku, Ankara, 2013, s. 557

[2] Yargıtay 14. Hukuk Dairesi’nin 19.11.2007 tarihli 2007/12924 E. 2007/14519 K. sayılı kararı

[3] GÜRSOY, K.; EREN, F.; CANSEL, E.; Türk Eşya Hukuku, Ankara,1984, s. 738-739

[4] SİRMEN, s. 560

[5] OĞUZMAN K., SELİÇİ Ö., OKTAY ÖZDEMİR S., Eşya Hukuku, İstanbul, 2012, s. 779

[6] ERTAŞ, Ş., Eşya Hukuku, Ankara, 2005, s. 469

[7] Yargıtay 14. Hukuk Dairesi’nin 06.10.2011 tarihli ve 2011/9281 E. 2011/11606 K. sayılı kararı

[8] ERTAŞ, s. 469